خاستگاه اخلاق پژوهش
خاستگاه اخلاق پژوهش
دکتر احد فرامرز قراملکى(۱)
چکیده
پرستوى پژوهش را دو بال است: روش و اخلاق. اخلاق پژوهش آهوى رفتار ارتباطى در فرایند تحقیق است که به رعایت حقوق افراد مبتنى است. اخلاق پژوهش دو روىآوردِ فردگرایانه و سازماننگر دارد. در روى آوردِ نخشست بر مسئولیتهاى پژوهشگر به عنوان شخصیت حقیقى تأکید مى شود و در روىآوردِ دوم بر مسؤلیتهاى اخلاقى مؤسسههاى پژوهشى تأکید مىگردد. مسائل اخلاقى در تعارض فرایند پژوهش با حقوق افراد مرتبط بروز مى کنند و خاستگاه آن عبارت است از: ماهیت مساله پژوهش، مکان، روش و شرکت کنندگان.
کلید واژه: فرایند پژوهش، اخلاق پژوهش، اصول اخلاقى، منشور اخلاق.
۱) طرح مسأله
اخلاق پژوهش شاخهاى از اخلاق حرفه اى است که به بررسى مسائل اخلاقى در حرفه پژوهش مىپردازد. شناخت حدود و ثغور این شاخه از اخلاق حرفهاى که مسأله تحقیق حاضر است، در گرو تحلیل مفاهیم و مؤلفههاى آن است. پاسخ به سؤالهاى زیر، ضمن روشن کردن مفاهیم بنیادى، مبانى و روىآورد نوین به اخلاقِ پژوهش را نیز نشان مىدهد: مراد از «اخلاق» و «پژوهش» در مفهومِ اخلاق پژوهش چیست؟ اخلاق و پژوهش چه تعاملى دارند؟ جهت گیریهاى عمده در اخلاق پژوهش، حدود و ثغور آن چیست؟ خاستگاه مسائل اخلاقى در فرایند پژوهش کدام است؟
۲) تحلیل مفهومى اخلاق پژوهش
اخلاق پژوهش از دو مفهوم اخلاق و پژوهش تشکیل شده است و شناخت چیستى آن در گرو تحلیل آن دو مفهوم و تعامل بین آنهاست.
