اخلاق پژوهش

اخلاق پژوهش، از شاخه‌های اخلاق کاربردی می‌باشد و به معنای بررسی امکان و شرایط رعایت قواعد و اصول اخلاقی در پژوهش‌ است. از این رو شامل مجموعه‌ای از آداب و اصول اخلاقی است که قرار است تمام اعضاء یک جامعه علمی در فرآیند استفاده، تولید و نشر دانش به آنها پایبند بوده و آنها را رعایت کنند.

این آداب یا در قالب منشورهای حرفه‌ای مکتوب و مدون شده‌اند، یا مورد توافق متخصصان رشته‌های مختلف قرار گرفته‌اند. توجه به این قالبهای تدوین شده و استفاده از آنها در مسیر فرایند پژوهش حائز اهمیت است.

منبع: کتابخانه دانشگاه فردوسی مشهد

منشور و موازین اخلاق پژوهش

منشور و موازین اخلاق پژوهش

مرکز برنامه ریزی و سیاستگذاری پژوهشی -وزارت علوم

  دریافت فایل pdf

اخلاق پژوهشی ، امانت داری و حقوق دیگران را رعایت کنیم .

خاستگاه اخلاق پژوهش

دکتر احد فرامرز قراملکى(۱)

چکیده

پرستوى پژوهش را دو بال است: روش و اخلاق. اخلاق پژوهش آهوى رفتار ارتباطى در فرایند تحقیق است که به رعایت حقوق افراد مبتنى است. اخلاق پژوهش دو روى‏آوردِ فردگرایانه و سازمان‏نگر دارد. در روى‏ آوردِ نخشست بر مسئولیت‏هاى پژوهشگر به عنوان شخصیت حقیقى تأکید مى ‏شود و در روى‏آوردِ دوم بر مسؤلیت‏هاى اخلاقى مؤسسه‏هاى پژوهشى تأکید مى‏گردد. مسائل اخلاقى در تعارض فرایند پژوهش با حقوق افراد مرتبط بروز مى ‏کنند و خاستگاه آن عبارت است از: ماهیت مساله پژوهش، مکان، روش و شرکت کنندگان.

کلید واژه: فرایند پژوهش، اخلاق پژوهش، اصول اخلاقى، منشور اخلاق.

۱) طرح مسأله

اخلاق پژوهش شاخه‏اى از اخلاق حرفه‏ اى است که به بررسى مسائل اخلاقى در حرفه پژوهش مى‏پردازد. شناخت حدود و ثغور این شاخه از اخلاق حرفه‏اى که مسأله تحقیق حاضر است، در گرو تحلیل مفاهیم و مؤلفه‏هاى آن است. پاسخ به سؤالهاى زیر، ضمن روشن کردن مفاهیم بنیادى، مبانى و روى‏آورد نوین به اخلاقِ پژوهش را نیز نشان مى‏دهد: مراد از «اخلاق» و «پژوهش» در مفهومِ اخلاق پژوهش چیست؟ اخلاق و پژوهش چه تعاملى دارند؟ جهت گیریهاى عمده در اخلاق پژوهش، حدود و ثغور آن چیست؟ خاستگاه مسائل اخلاقى در فرایند پژوهش کدام است؟

۲) تحلیل مفهومى اخلاق پژوهش

اخلاق پژوهش از دو مفهوم اخلاق و پژوهش تشکیل شده است و شناخت چیستى آن در گرو تحلیل آن دو مفهوم و تعامل بین آنهاست.

اخلاق در پژوهش

با یاری از خداوند سبحان و اعتقاد به این که عالم محضرخداست و همواره ناظر بر اعمال انسان می باشد و به منظور پاس داشت مقام بلند دانش و پژوهش، متعهد می گردیم اصول زیر را در انجام فعالیت های پژوهشی مدنظر قرارداده و از آن تخطی نشود:

• اصل حقیقت جویی: تلاش در راستای پی جویی حقیقت و وفاداری به آن و دوری از هرگونه پنهان سازی حقیقت
• اصل رعایت حقوق: التزام به رعایت کامل حقوق پژوهشگران و پژوهیدگان و سایر صاحبان حق .
• اصل مالکیت مادی و معنوی: تعهد به رعایت حقوق پدیدآورندگان آثار علمی، اندیشمندان و محققان در مراحل تحقیق
• اصل منافع ملی: تعهد به رعایت مصالح ملی و در نظر داشتن پیشبرد و توسعه کشور درکلیه مراحل پژوهش.
• اصل رعایت انصاف و امانت: تعهد به اجتناب از هرگونه جانبداری غیر علمی و حفاظت از اموال، تجهیزات و منابع در اختیار
• اصل رازداری: تعهد به صیانت از اسرار و اطلاعات محرمانه افراد، سازمان ها و کشور و کلیه افراد و نهادهای مرتبط با تحقیق
• اصل احترام: تعهد به رعایت حریم ها و حرمت ها در انجام تحقیقات و رعایت جانب نقد و خودداری از هر گونه حرمت شکنی
• اصل ترویج: تعهد به رواج دانش و اشاعه نتایج تحقیقات و انتقال آن به همکاران علمی و دانشجویان به غیر از مواردی که منع قانونی دارد .
• اصل برائت: التزام به برائت جویی از هرگونه رفتار غیر حرفه ای و اعلام موضع نسبت به کسانی که حوزه علم و پژوهش را به شائبه های غیر علمی می آلایند .

منبع: پایگاه آموزش و پژوهش سازمان زندانها