تصاویری از شهدای تخریب لرستان

 شهید جان محمد اسداللهی

بسیج و آینده پژوهی

بسیج و آینده پژوهی

مقدمه

اولین تصوری که از اصطلاح «آینده پژوهی» در ذهن پدید می آید و خواننده گرامی را به پیش بینی وضع آینده، آینده سازی و آینده پژوهی معطوف می کند. تصور بعدی، اصطلاحاتی نظیر فراسوی، چشم انداز، آرمان خواهی و مطلوبیت است که ارتباط منطقی و گاه بسیار نزدیکی با تصورات اولیه دارد.

پیش بینی وضعیت آینده، کوششی است که از چند دهه قبل تاکنون مورد علاقه دانشمندان رشته های مختلف قرار گرفته است؛ زیرا همه می خواهند بدانند مطلوب چیست و چگونه می‌توان به آن دست یافت ؟ برای همین است که هر کس در زندگی وضعیتی را رسم می‌کند تا در آینده به آن برسد. این نکته هم در زندگی فردی و خانوادگی کاربرد دارد و هم در زندگی اجتماعی و سازمانی مورد توجه افراد یک گروه قرار می گیرد. آینده پژوهی به ما کمک می کند تا تهدیدات و آسیبهای احتمالی آینده را بشناسیم و از آن احتراز کنیم و از فرصتهای پیش رو استقبال و استفاده نمائیم.

بسیج و آینده پژوهی

برای ورود به آیندة بسیج، مناسب است اشاره ای به تکوین و سیر گذشته بسیج شود و از نوع مطالعه روند گرایی به آینده بسیج، نظری داشته باشیم.

نگاه امام خمینی (ره) به بسیج، نگاه آینده سازی است؛ زیرا در دوران ظلمت و سیاهی و در سرزمین غربت و در جمع محدودی از یاران خود ایدة تأسیس بسیج را در اندیشه انقلابی خود مستقر می کند. با ورود به ایران و در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، بر این مطلب تأکید  می ورزد و در فرصت کوتاه به دست آمده از تهدید عینی، (ورود ناوگان آمریکا به آبهای خلیج  فارس) دستور تشکیل آن را صادر می کند که با اقبال عمومی جوانان روبرومی‌شود.

دهه اول عمر بسیج، دهة تولید فرهنگ و تفکر بسیجی بود که در مدت جنگ هشت ساله تکوین یافت. نبود چشم انداز بسیج در دوره زمانی پس از جنگ که الزاماً می بایست در دوره جنگ پیش بینی می شد، موجب گردید با پذیرش قطعنامه 598 و اعلام آتش بس، فضای روانی – اجتماعی جامعة پس از جنگ، ضرورت بسیج را به خوبی احساس نکند. در نتیجه دوره گذار بسیج، دوره ای طولانی (حدود نیم دهه) را سپری کرد. آینده پژوهی واقع بینانة مقام معظم رهبری باعث شد در نیمه بعدی دهه دوم (73 الی 77)، استراتژی نظامی را رها ساخته و بسیج اجتماعی را به عنوان استراتژی حاکم و مطلوب رواج دهد. (سیرتکوین بسیج، 1381).

با نگاه به گذشتة بسیج، ضرورت آینده پژوهی بسیج روشن می شود. حقیقت این است آنچه در نیمه دوم دهه دوم و نیمه اول دهه سوم در بسیج ایران اتفاق افتاد، رویکرد نظری بسیج را به چالش کشید و با اندیشه ای نو در آستانه قالب دهی به بسیج جدید است.