دکتری پژوهش‌ محور چیست؟

دکتری پژوهش‌محور رایج‌ترین شیوه تربیت دانشجوی دکتری در کشورهای برتر علمی دنیا است که در آن سعی می‌شود دانشجوی به جای وابستگی به دانش استاد راهنما؛ به دانشمندی مستقل با توانایی تولید علم تبدیل شود.

دو مدل رایج تربیت دانشجوی دکتری در دنیا شامل مدل درس‌محور (course based) و پژوهش‌محور (research based) می‌شود که البته تا کنون حرف اول و آخر در تربیت دانشجوی دکتری در ایران با مدل درس‌محور بوده است اما وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از آزمون نیمه متمرکز دکتری سال 90 به درج کد رشته‌هایی در دفترچه انتخاب رشته پذیرفته‌شدگان اولیه این آزمون اقدام کرد که حاکی از ورود مدل «دکتری پژوهش‌محور» به نظام تربیت دانشجوی دکتری در کشورمان بود.

در تربیت دانشجوی دکتری در مدل درس‌محور (course based) دانشجو موظف به گذراندن تعدادی واحد درسی بر مبنای برنامه آموزشی در هر نیمسال تحصیلی است. گرچه ممکن است دروس گذرانیده شده در دوره‌های قبل در این دوره تکرار شوند و یا دروسی که به آنها در آینده نیاز مبرمی داشته باشند هرگز ارائه نشوند و در پایان پس از قبولی در امتحان جامع، موضوع پایان‌نامه انتخاب می‌شود.

در دوره‌های دکتری پژوهش‌محور (research based) دانشجو پس از انتخاب استاد راهنما و موضوع رساله دوره‌ای سه تا 6 ساله را می‌گذراند. در این مدت به تشخیص استاد راهنما یا نیاز دانشجو، دروسی به صورت پراکنده و سازمان‌نیافته و در راستای عنوان رساله گذرانده می‌شود و در نهایت از رساله دفاع می‌شود.