پژوهش لرستان

به مطالعه ، تحقیق و پژوهش اهمیت بدهید. مقام معظم رهبری

پژوهش لرستان

به مطالعه ، تحقیق و پژوهش اهمیت بدهید. مقام معظم رهبری

پژوهش لرستان
بسم الله الرحمن الرحیم
این سایت جهت اطلاع رسانی و ترویج فرهنگ پژوهش و فناوری استان لرستان ایجاد گردیده است.
نظرات پیشنهادی خود را در انتهای مطالب برای ما بفرستید.
و ما توفیقی الا بالله العلی العظیم
مرکز آموزش و پژوهش های توسعه و آینده نگری استان لرستان
بایگانی
پیوندها
طبقه بندی موضوعی
آخرین نظرات

آینده‌نگاری فرآیندی است نظام‌مند و برخوردار از روش‌شناسی علمی-عملیاتی، که با مشارکت گسترده خبرگان و فعالانِ علمی، صنعتی، فناوری، اقتصادی، اجتماعی و مدیران اجرایی و سیاست‌گذاران، تلاش دارد جهت‌گیری‌های کلان، اولویت‌ها و نقشه راه آینده میان‌مدت تا بلندمدت را در یک حوزه بخشی، فناوری یا یک مساله ملی تعیین نماید. بنابراین ضروری است سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی کشور، سیاست‌ها و برنامه‌های آینده خود را مبتنی بر رویکرد آینده‌نگاری تدوین نموده تا بتوانند به بهترین شیوه ممکن از ظرفیت خبرگانی داخلی و خارجی کشور، در فرآیندی مشارکتی بهره‌مند شوند. انجام آینده‌نگاری منافع زیر را به دنبال خواهد داشت:

توسعه ارتباطات: فرآیند آینده‌نگاری بگونه‌ای است که ارتباطات میان بازیگران و ذینفعان مختلف کشور را تقویت نموده و توسعه می‌دهد.

افزایش هماهنگی: فرآیند آینده‌نگاری موجب هماهنگی، نظم و انسجام بیشتر میان بازیگران کلیدی کشور می‌شود.

تمرکز بر آینده بلندمدت: با پیاده‌سازی فرآیند آینده‌نگاری در کشور، می‌توان به نحو موثرتری بر آینده بلندمدت این صنعت تمرکز نمود.

تقویت تعهد: مشارکت بازیگران و ذینفعان کشور در فرآیند آینده‌نگاری، نهایتا به تعهد این بازیگران و ذینفعان نسبت به نتایج بدست آمده منجر خواهد شد که این امر میزان اقتدار و دستیابی به نتایج و تحقق انتظارات را افزایش خواهد داد.

اجماع و خلق چشم‌انداز مشترک: شکل‌گیری اجماع نسبی بر روی نتایج بدست آمده از فرآیند آینده‌نگاری، موجب مشروعیت بخشیدن به نتایج حاصله خواهد شد.

تقویت درک و بینش راهبردی: مشارکت در فرآیند آینده‌نگاری و دستیابی به دیدگاه‌ها و بینش‌های مختلف بازیگران در حوزه‌های مختلف و ملاحظات و دانش تخصصی آنها، فراهم‌کننده درک و بینشی راهبردی نسبت به تحولات آینده خواهد بود که این امر بواسطه فرآیند مشارکتی آینده‌نگاری محقق می‌شود.

 در ادامه برخی از مفاهیم و واژگان حوزه آینده‌نگاری و آینده‌پژوهی تعریف می‌شوند.

مفاهیم و واژگان

معادل انگلیسی

تعریف

آینده مطلوب

Desired Future

آینده‌های مطلوب یا مرجح، برعکس دیگر آینده‌ها (ممکن، باور‌پذیر و محتمل) از نوع شناختی نیستند، بلکه از نوع بر‌انگیزاننده‌ هستند. این آینده‌ها بر‌آمده از قضاوت‌های ارزشی هستند و از این‌رو بیشتر ذهن‌گرا هستند تا واقع‌گرا. همچنین برای افراد گوناگون، متفاوت هستند.

دانشنامه آینده‌پژوهی، اسلاتر، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی، جلد اول

آینده‌نگاری

Foresight

فرآیند تلاش نظام‌مند برای نگاه به آینده بلندمدت علم, فناوری, محیط زیست, اقتصاد و اجتماع با هدف شناسایی فناوری‌های عام نو‌پدید و تقویت حوزه‌های راهبردی است، که احتمالاً بیشترین منافع اقتصادی و اجتماعی را به همراه دارد.

دانشنامه آینده‌‌پژوهی،ریچارد اسلاتر، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی،جلد اول

آینده‌های بدیل

Alternative Futures

آیند‌ه‌های بدیل، از نگاه بسیاری، مفهوم محوری آینده پژوهی به شمار می‌رود. این باور که افراد، گروه‌ها و فرهنگ‌ها در مسیری از پیش مقدر، به سوی آینده‌ای واحد و یگانه قرار ندارند، بلکه با به کارگیری قوای آینده‌نگری و تصمیم‌گیری خود، می‌توانند آینده‌ای را از میان گستره وسیعی از مسیرهای منتج به آینده و پیامدهای آن برگزینند.

دانشنامه آینده‌پژوهی، اسلاتر، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی، جلد اول

آینده‌پژوهی

Futures

حوزه پژوهشی پیچیده، پردامنه و جهان ‌گستری که مسائل و مباحث پیشرو درآینده را در کانون توجه و تمرکز اصلی خود قرار می دهد.

برنامه‌ریزی پابرجا

Robust Planning

برنامه‌ریزی پابرجا و یا تصمیم‌گیری پابرجا یک رویکرد کمی برای تحلیل سیاست دراز‌مدت به منظور تصمیم‌گیری با نگاه به افق‌های دور است. هدف روش تصمیم‌گیری پابرجا پشتیبانی از توانمندی‌های ذاتی تصمیم‌گیری انسان از طریق ابزار‌های تحلیل کمی و نیرومندی است که هنگام بکار‌گیری در مسائل تصمیم محدود‌تر، اثر‌بخشی بی‌نظیری از خود نشان داده‌اند.

برنامه‌ریزی پابرجا برای یک قرن، رابرت جی لمپرت، ترجمه وحیدی مطلق، اندیشکده صنعت و فناوری، تهران 1385

برنامه‌ریزی بر پایة فرض

Assumption-based Planning

«برنامه‌ریزی بر پایه‌ی فرض» ابزاری است که می‌توان به کمک آن «برنامه‌های پابرجا » و انطباق پذیر  تهیه کرد. به بیان دیگر هدف از کاربرد برنامه‌ریزی بر پایه‌ی فرض، کاهش تعداد «شگفتی‌های اجتناب پذیر » است. برنامه‌ریزی بر پایه‌ی فرض را باید ابزاری دانست که "پس از" برنامه‌ریزی به‌کار می‌رود. در واقع باید پیشاپیش یک برنامه تدوین شده باشد تا بتوان فرض های مهم با عدم قطعیت  بالای آن را شناسایی کرد. مشخصا قصد اصلی این است که ریسک‌های ناشی از فرض ها بهتر مدیریت شوند (Dewar, 2002).

برنامه‌ریزی راهبردی

Strategic Planning

فرآیند نظام مند برنامه ریزی درمورد آینده ، ارزشیابی نتایج حاصله و یکپارچه نمودن آنها، با مدیریت روزانه را برنامه ریزی راهبردی گویند.

پانل

Panel

پانل متشکل از جمعی خبره بین 12 تا 20 نفر می‌باشد که در زمانی بین 3 تا 18 ماه، در مورد آینده موضوعاتی مشخص، تامل کرده و به مشورت می‌پردازند

دانشنامه آینده‌پژوهی، اسلاتر، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی، جلد اول

پتنت

Patent

پتنت، حقی انحصاری است که در قبال اختراع انجام‌شده به مخترع یا نمایندة قانونی او اعطا(grant)  می‌شود. به عبارت دیگر، پتنت سندی است که توصیف کنندة یک اختراع بوده و براساس درخواست متقاضی به وسیلة یک ادارة دولتی یا توسط یک ادارة منطقه‌ای به نیابت از چند کشور صادر می شود و حمایت قانونی و اختیار بهره برداری (تولید، استفاده، فروش و صادرات) یک اختراع را به صاحب آن در محدوة زمانی خاصی (عمدتاً 20 سال) اعطا می‌نماید.

وب‌سایت سازمان جهانی مالکیت فکری، به نشانی:

http://www.wipo.int//portal/index.html.en

پسابرنامه‌ریزی

Post Planning

: پسابرنامه‌ریزی گامی از برنامه‌ریزی است که وضعیت شکست‌  برنامه را شناسایی می‌کند و به سیستم اجازه می‌دهد که کنترل را در اختیار گیرد (Warren, 1999). 

پس‌نگری

Backcasting

روشی درآینده‌پژوهی که در آن یک سناریو درمورد یک آینده خاص به صورت تفصیلی ( جز به جز) مورد شناسایی قرار می گیرد. سپس ریشه‌ها، خاستگاه‌ها و سیر توسعه سناریو، به دقت (از آینده) تا زمان حال ردیابی می‌شود. این واژه را اغلب در تقابل با پیش‌بینی می‌دانند.

چشم‌اندازسازی

Visioning

فرآیند ساخت تصویری از آینده که به حدکافی واقعی باشد، همانند یک آهنربا بتواند اهداف مورد نظر ر اجمع کند و همانند یک مهمیز برانگیزاننده اقدامات فعلی باشد.

دیده‌بانی

Observatory

آینده‌پژوهان همواره به دنبال تشخیص حتی ضعیف‌ترین سیگنال‌های تغییر هستند. این سیگنال‌ها نشان می دهند که چه تحول‌ها و روند‌های جدیدی در پیش است و احتمالاً آینده آبستن چه رویداد‌هایی خواهد بود. تلاش‌هایی که متضمن کشف تغییر‌ها و تحول‌ها باشد، به دید‌ه‌بانی موسوم است.

الفبای آینده‌پژوهی، عقیل ملکی‌فر، اندیشکده صنعت و فناوری، تهران 1386

دلفی

Delphi

 یکی از روش‌های آینده‌پژوهی، مشاوره با خبرگان است. دلفی یک فرآیند نظر‌سنجی برای بهبود جذب آرای نخبگان است که در آن پاسخ افراد به سوالات به طور جداگانه و ناشناس کسب می‌شود. پرسش‌ها چند مرتبه مطرح می‌شوند و پاسخ‌ها به گونه‌ای ساختار‌یافته و دقیق به شرکت‌کنندگان ارائه می‌شود.

 آینده‌پژوهی پیشرفته، ادوارد کورنیش، ترجمه سیاوش ملکی‌فر، اندیشکده صنعت و فناوری، تهران 1388

سناریو

Scenario

سناریو، به داستان‌های مربوط به آینده‌های باور‌پذیر متعدد، که یک دولت، سازمان یا شرکت احتمالاً با آن‌ها مواجه خواهد شد گفته می‌شود. سناریو‌ها به صورت نموداری، پویا و متحرک، جریان تحول و پیدایش دنیای آینده را نمایش می‌دهند. سناریو‌ها موجب تمر‌کز توجه ما بر روی نقاط انشعاب مسیر آینده و پیش‌آمد‌های بالقوه در این مسیر می‌شوند.

دانشنامه آینده‌پژوهی، اسلاتر، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی، جلد اول

عدم‌قطعیت

Uncertainty

هر چه بر شتاب تغییرات جهانی افزوده شود، امکان پیش بینی آینده‌های جهان دراز‌مدت کاهش می‌یابد. هر جا که آینده غیر‌قابل پیش بینی باشد اصطلاحا گفته می‌شود که آینده با عدم قطعیت همراه است. شناسایی عدم قطعیت‌ها یکی مراحل اصلی در طراحی سناریو‌های آینده است.

برنامه‌ریزی پابرجا برای یک قرن، رابرت جی لمپرت، ترجمه وحیدی مطلق، اندیشکده صنعت و فناوری، تهران 1385

علم

Science

علم، تشکیلات نظا‌مندی است که دانش ما نسبت به جهان خارج را به نحوی توصیف‌پذیر و پیشگویانه، شکل و سازمان می بخشد. یکی از تعاریف قدیمی که هنوز هم کاربرد زیادی دارد، توسط ارسطو ارائه شده است: علم، دانشی قابل اعتماد است که از لحاظ منطقی و عقلائی، قابل توضیح باشد.

 

http://www.merriam-webster.com/dictionary/science

Aristotle. Metaphysics. 1.981b

فناوری

Technology

فناوری تمامی دانش، محصولات، فرآیند‌ها، ابزار‌ها، روش‌ها و سیستم‌های بکار‌گرفته شده در خلق کالا‌ها یا ارائه خدمات، می‌باشد.

 

Management of technology, Tarek M. Khalil  p.1

فناوری‌ها‌ی بدیل

Alternative Technologies

فناوری‌هایی هستند که در مسیر اصلی پیشرفت فناوری قرار ندارند و به واسطه جنبش‌های اجتماعی ظهور می‌یابند. اندیشه‌هایی که به دنبال توسعه راه‌حل‌های غیرمتداول در بافتار جهان اول و جهان سوم هستند.

دانشنامه آینده‌پژوهی، اسلاتر، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی، جلد اول

ماتریس آثار برگذر

Cross Impact Matrix

یک ابزار استاندارد آیند‌ه‌اندیشی است که برای برآورد مجموع تأثیرات حوزه‌ای از روندها و رویدادها به کار گرفته می‌شود. فهرستی که ممکن است شامل 10 متغیر باشد، در قسمت بالا و سمت چپ یک ماتریس، به صورت عمودی و افقی درج می‌شوند. هر روند یا رویدادی تحت تأثیر سایر روندها یا رویدادهای متناظر که در ستون و یا سطرهای دیگر هستند، قرار می گیرد. با استفاده از یک سیستم ساده نمره‌دهی می‌توان به استحکام روابط تعاملی میان آن ها پی‌برد. هر متغیر (روندها یا رویدادها) بر خودش دارای تأثیر نیست. در نتیجه قطر این ماتریس خالی می‌ماند. به این ترتیب دامنه‌ی تأثیرپذیری هر متغیر به وسیله جمع اعداد آن سطر به دست می‌آید. نتایج نهایی به عنوان شاخصی برای سنجش این که کدام نیروها تشویق‌کننده (مشوق‌ها) و کدام نیروها بازدارنده (بازدارنده‌ها) هستند، استفاده می‌شود.

دانشنامه آینده‌پژوهی، اسلاتر، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی، جلد اول

نقشه‌راه

Roadmap

نقشه‌راه تکنولوژی، برنامه یا طرحی است که اهداف بلند‌مدت و کوتاه‌مدت را با راه‌حل‌های تکنولوژیک مشخص, منطبق می‌سازد. نقشه‌راه یا ره‌نگاشت برای محصولات, فرآیندها و یا تکنولوژی‌های جدید به کار می رود و سه کارکرد عمده دارد: اول، رسیدن به اجماع و توافق پیرامون نیازها و تکنولوژی‌هایی که برای برطرف‌کردن آن نیازها لازم است. دوم، فراهم‌کردن مکانیزمی برای پیش‌بینی توسعه تکنولوژی. سوم، فراهم‌کردن چارچوبی برای طراحی و هماهنگ‌سازی توسعه تکنولوژی.

 

Garcia, M.L. and Bray, O.H. (1997). "Fundamentals of Technology Roadmapping". Strategic Business Development Department, Sandia National Laboratories

نیروهای پیشران

Driving Force

"نیرو‌های پیشران" مفهومی است که بیشتر در طراحی سناریو‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. و منظور آن نیرو‌هایی است که بر پیامد رویداد‌ها اثر دارند. به عبارت دیگر عناصری که باعث حرکت و تغییر در طرح اصلی سناریو‌ها شده و سر‌انجام داستان‌ها را مشخص می‌کنند.

 

هنر دور‌نگری، پیتر شوارتز، مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری‌های دفاعی، تهران 1388

منبع: دبیرخانه برنامه ملی آینده نگاری

نظرات (۲)

۰۳ دی ۹۵ ، ۱۱:۴۴ وکیل احمد تاجیکک
با عرض سلام
بنده دانشجوی دکترای آینده پژوهی هستم.
نیاز به دیکشنری تخصصی آینده پژوهی دارم.
با تشکر
پاسخ:
با سلام و تشکر از بازدید شما

ما هم دسترسی نداریم. شاید از طریق دانشگاههای بزرگ و کتابخانه ها بتوانید تهیه بفرمایید.

موفق باشید
۱۵ مرداد ۹۸ ، ۱۰:۴۹ پژوهش لرستان
سلام علیکم
لطفا نظر خصوصی ننویسید چون نمیشه به اون جواب داد.

هر چند رشته ما آینده پژوهی نیست اما این اصطلاحات که نوشتید با توضیحات مختصر:

1- آینده شناسی:(Futurology)
مطالعات چندرشته ای و بین رشته ای است که به منظور شناخت وضعیت ممکن یا مطلوب یک جامعه در آینده، صورت می گیرد. آینده شناسی فرایندی است که به پیش بینی چندین رویداد مختلف در آینده می پردازد. در این تعریف، واژة پیش بینی به مثابة گزاره ای به کار می رود که گویای احتمال نسبی وقوع برخی از فر ایندهای کلی یا رشته ای از وقایع است.

2- آینده پژوهی:(Future study)
آینده پژوهی شامل تلاش هایی است که با استفاده از تجزیه و تحلیل منابع ، الگوها و عوامل تغییر و یا ثبات ، به تجسم آینده های بالقوه و برنامه ریزی برای آنها می پردازد.

(جواد پسندیده)



رویای دانستن از آینده،

رویای دانستن از آینده، آنقدر رویای شیرینی برای آدمیان بوده، که آنان را همواره به اندیشیدن پیرامون آن و فعالیت در آن حوزه وا می داشته است. به این ترتیب است که این علاقه در هر دوره ای تحت فضا و بافت دوران خویش در دانش بشری جلوه نموده است. گاه دانش آینده، جایگاهی در میان جادو داشته است و گاهِ دیگر این دانش در میان علوم نشسته است.

دانش آینده آنگاه که در هیأت علم بروز می یابد، به نامهای مختلفی همانند آینده نگاری (Foresight)، آینده اندیشی (Future study)، پیش بینی (Forecast)، آینده شناسی (Futurology) و... طرح می گردد، که البته هر یک با دیگری متفاوت است.

برای گفتن و نوشتن ناگفته ها و ناتوانی از بیان خواستها و آرزوها و...... چه باید کرد ؟

باز شدن پنجره ایی فرضی بنام ( رویای دانستن از آینده ) میتواند فضای نامحدودی برای طراحی و ساخت آینده و شناخت آرمانهایمان را بوجود آورد . فضایی بکر بدون هیچ مانعی که هزاران اشکال مادی و معنوی وجود ندارد . و ترس و نگرانی و دلهره دنیای واقعی را ندارد . میتواند ابزار معماری دنیای آینده را برای ما بوجود آورد . غل و زنجیرهای فکر و ذهنمان را باز و رشد و بالندگی فکری را برایمان مهیا میکند .

آینده را ما طراحی کنیم . شاید دوران آینده متعلق به پرواز اندیشها باشد . آیا اندیشه ما از باند خاک و خاشاک به دنیاهای آینده به پرواز در خواهد آمد ؟ شاید دیر شده باشد . شاید دیگران در مرحله تجهیز پروازند . شاید فکر ایرانی بهتر و کاملتر می پرد . شاید هنر پرواز اندیشه ایرانی وسعت و عمق بیشتری را پرواز کند . امروزها دوران جدیدی برای بشر آغاز شده . اگر ما در عهد اندیشه قاجاری فکر نکنیم .

موفق باشید

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی